Positieve gedachten over de dood

Er komen wat mooie inzichten aan die ik met je deel omdat ik geloof dat ze kunnen helpen bij het vinden van vrede met de dood, zowel de dood van geliefden als die van jezelf.

Maar eerst zal ik je vertellen hoe ik er op kom om je hierover te vertellen.

Ik heb vlak naast het grootste kerkhof van Kraków gewoond. 

De graven daar zijn net even anders dan in Nederland. De meeste recente graven liggen allemaal hutjemutje vlak naast, achter en voor elkaar op velden van meerdere rijen lang en breed. Ook ouderen moeten zichzelf soms door meerdere rijen graven heen wurmen tot ze bij het graf van hun geliefde komen. Sommige grafstenen zijn opgespleten of scheefgezakt door de wortels van de bomen onder de grond. Andere graven zijn groot: oude graftombes van meters lang die bijna lijken op minatuurkerkjes.

Charmant zijn de grote, glazen bollen waar de Polen hun kaarsen inzetten. Charmant zijn de nonnen in hun lange, zwarte kleden die samen de graven staan schoon te maken terwijl de oranje herfstbladeren maar blijven neerdwarrelen. Charmant is het witte kerkgebouw en charmant is het monikkengezang dat in deze Corona tijd over de luidsprekers overal rondom de kerk te horen is.

Toen ik net in Kraków kwam wonen, dacht ik niet dat ik dit dichtstbijzijnde ‘stuk groen’ zou aangrijpen als mijn gebruikelijke ‘blokje om’. Een onuitgesproken stigma zat daar onder, zoiets van: 

‘Dat doe je toch niet, lekker wandelen op een kerkhof? Want de dood… nou ja, daar zit een luchtje aan. De dood is deprimerend.’ 

En dat vind ik eigenlijk niet.

De dood kan een hartverscheurende plek innemen in een heleboel levenssituaties maar de dood kan ook mooi zijn.

De dood geeft het leven een bepaalde waarde. Juist omdat het leven eindig is, drukt de dood ons op het hart het leven goede te benutten. Zodat we ons op sterfbed, hopelijk, tevreden zullen kunnen terugkijken op een leven waarin we liefde hebben gekend en gedeeld, waarin we dromen hebben waargemaakt, waarin we lessen hebben geleerd en waarin we hebben genoten van wat mooi en goed was.

Ik hoorde een tijd geleden een speech van Steve Jobs. Hij zou elke ochtend in de spiegel zichzelf hebben aangekeken en zichzelf hebben herinnerd aan zijn sterfelijkheid. 

De Romeinen zeiden het ook al: Memento Mori, gedenk te sterven.

Het overlijden van een geliefde van mij in 2016 heeft me ook een stuk van deze puzzel geleerd. Ik had met hem een bijzonder mooie, open en liefdevolle band. Toen ik het totaal onverwachte nieuws kreeg, was mijn allereerste gedachte: ‘Ik ben zo blij dat er geen woorden onuitgesproken zijn, geen liefde onuitgedrukt.’ Het deed me realiseren dat wanneer ik afscheid neem van iemand, het zomaar de laatste keer zou kunnen zijn. En het maakt dat ik diegene een nog net even wat dikkere knuffel geef.

Of in de woorden van Ronan Keating in zijn hartverwarmende lied ‘If tomorrow never comes’:

If tomorrow never comes
Will she know how much I loved her?
Did I try in every way
To show her every day
That she’s my only one?
And if my time on earth were through
She must face this world without me
Is the love I gave her in the past
Gonna be enough to last
If tomorrow never comes?

Naast de bekende uitspraak ‘Memento Mori’ zeiden de romeinen ook ‘Carpe Diem’: pluk de dag. De twee zijn met elkaar verbonden. Vanuit de wetenschap ooit te sterven, ontstaat de wil om van vandaag extra te genieten.

Zou jij op dit moment tevreden kunnen sterven?

Waarom wel? Waarom niet? 

En wat staat je te doen om meer tevredenheid op je leven terug te kunnen kijken?

Welke ruzies wil je nog beslechten?

Wie wil je nog meer laten voelen dat je van ze houdt?

En welke dromen wil je nog waarmaken?