Van doodsangst naar liefde

Doodsangst?! Ja, echt.

Laten we beginnen bij het begin: Waarom doet kritiek zo’n pijn? 

Toen we nog baby’s waren, waren we volledig afhankelijk van onze ouders/verzorgers. Als zij ons niet meer leuk zouden vinden, zouden ze ons kunnen verwaarlozen en zouden we simpelweg dood gaan. 

En we zouden niet eens alleen doodgaan omdat onze verzorgers ons geen eten zouden geven… Nee. Misschien onvoorstelbaar… maar we zouden alleen al doodgaan door het tekort aan liefde.

Kun je dat geloven? Dat een baby’tje dood kan gaan aan een gebrek aan liefde? 

In de vorige eeuw is het aangetoond door een wetenschapper. Het was op de universiteit fysiek ‘goed’ verzorgd (eten, hygiëne) maar werd geen enkele affectie geboden. De verzorgers mochten hen niet ‘onnodig’ aanraken en aankijken.

Die zorg bleek helemaal niet goed en die affectie bleek helemaal niet onnodig. Binnen enkele maanden stierf minstens de helft van de groep baby’s.

Natuurlijk zijn we nu volwassenen. We kunnen voor onszelf zorgen. En we nooit volledig verstoken van liefde. 

Toch schrikken we nog steeds als iemand ons wijst op iets dat we verkeerd doen. We zijn bang dat de ander ons afwijst, en er niet meer voor ons wilt zijn. 

Angst voor kritiek is dus in wezen doodsangst.

Het voordeel van kritiek

Laten we er nu eens rationeel naar kijken. 

We zullen niet doodgaan. En er zal niets  verschrikkelijks gebeuren wanneer we kritiek krijgen. 

Degene die je bekritiseert wijst meestal niet eens jou als persoon af, maar slechts een stukje van jouw gedrag. 

Plus: Elke keer dat je wat leert van negatieve feedback, maakt het je tot een sterker en meer ontwikkeld persoon. Of in de woorden van een oud-studiegenote van me: ‘Kom maar op met die gratis feedback!’

Toch lijkt met het beseffen hiervan, het probleem niet gelijk opgelost.

Liefde

Het is het fijnst om je niet alleen rationeel te beseffen dat jij als persoon niet bent afgewezen, maar dit ook emotioneel te voelen. 

Dat lukt als de ander ook iets liefs voor je doet, naast het geven van de kritiek. 

Als je kritiek goed opneemt, gebeurt dit meestal vanzelf. Wanneer jij excuses aanbiedt en/of zegt het beter te willen gaan doen in de toekomst, bijvoorbeeld. Want dat kan maken dat de ander jou bedankt.

Het kan ook helpen jouw geschrokken gevoelens te benoemen. Daar kan de ander zacht van worden, en jou ondersteuning in bieden.

En soms gaat dat allemaal niet vanzelf. Omdat de ander bijvoorbeeld chagrijnig, moe of zelf gekwetst is. 

Dan raad ik je aan om je eigen geheugen op te frissen. Want waarschijnlijk heeft hij of zij genoeg liefs voor je gedaan, genoeg waardering voor je uitgesproken, om te weten dat er wel van je gehouden wordt. 

Zoek het in de grote én in de kleine dingen. In vandaag, gisteren en een jaar geleden. Misschien heeft die nare collega jou ook wel eens een compliment gegeven. Misschien gaf jouw partner jou laatst nog een boeket bloemen. 

Jouw geheugen is jouw goudmijn.

Zelfliefde

Om kritiek op de juiste manier te ontvangen heb je ook nog een gezonde dosis zelfliefde nodig. 

Soms is kritiek namelijk gewoonweg niet terecht, en dan mag je dat gewoon opmerken! Jouw mening telt. 

En soms bevind je je in een ongezonde relatie waarin de ander onredelijk veel kritiek levert.

Geef je in zo’n geval genoeg om jezelf om het aan te kaarten, of zelfs uit de relatie te stappen?

En kan je daarna, in alle zelfliefde en zelfcompassie, jouw geschrokken zelf opvangen?