Positieve gedachten over de dood

Vorige week heb ik een aanzet gemaakt met wat positieve overdenken over de dood. Ik schreef dat de dood ons het leven meer doet waarderen. En ons tot denken aanzet over wat écht belangrijk vinden om nog te doen.

Iets anders waar ik aan denk wanneer ik over het kerkhof in Kraków loop, is de vraag of er iets na de dood is. En zo ja, wat?

Ik zal beginnen met zeggen dat ik een agnost ben; d.w.z. Ik weet het antwoord niet en ik geloof niet in iets specifieks. 

Hoewel ik het graag zou willen weten. En ik die zoektocht ook nog niet opgeef.

Dat gezegd hebbende, speel ik toch met ideeën. Jarenlang heb ik me veel in New Age cirkels begeven. Daar is vaak het idee van een ziel die door middel van reïncarnatie (meerdere levens) leert en steeds (ver)lichter wordt, tot het uiteindelijk het ego en de Aardse vorm zal overstijgen en een hemellichaam zal krijgen, bijvoorbeeld een engel wordt of een spirit guide. Uiteindelijk overstijg je ook die vorm weer en op een gegeven moment los je op in het grootst mogelijke bewustzijn: een alomvattende God. Er zijn natuurlijk veel meer ideeën over de dood, de ziel, existentie en God. Zelf vind ik deze invalshoek het mooiste. En ik vind hem niet onplausibel. Het zou zomaar kunnen.

Het zou zomaar kunnen dat die geliefde van mij die in 2016 overleed nog steeds aanwezig is in mijn leven, als een spirit die mij ondersteund.

Het zou zomaar kunnen dat als ik dood ga, ik al mijn geliefde vrienden en familie weer tegenkom. Niet in Aardse lichamen, maar wel in zielvorm.

Het zou zomaar kunnen dat als ik dood ga, ik mijn Aardse ego bewustzijn loslaat en heel veel bliss en liefde ervaar terwijl ik baad in een veel ruimer, kosmischer bewustzijn.

Het zou ook zomaar kunnen dat de New Age’ers het niet bij het juiste eind hebben. En ik bijvoorbeeld belandt in de hemel van de Abrahamitische religies (Joden, Christenen, Moslims).

Wat ik trouwens geen logisch en plausibel verhaal vind, is het bestaan van de hel. 

Het bestaan van een liefdevolle, mededogende en vergevende God gaat wat mij betreft niet samen met het het opleggen van een nooit-eindigende straf.

Ik denk dat het idee van de hel voorkomt in de Bijbel, Qur’an etcetera om mensen die moreel nog niet sterk ontwikkeld zijn af te schrikken om slechte dingen te doen. Dat is op zich een goed idee. Wetenschappelijk feit is dat sommige mensen nog niet worden geleid door een innerlijk moreel kompas, maar vooral zich laten voortbewegen door externe beloning en straf.

Maar dat iemand moreel nog niet sterk ontwikkeld is, is niet per se aan hem of haar te wijten. Ze heeft misschien geen goede voorbeelden gehad in haar jeugdjaren. Ze worstelt misschien met veel eigen problemen waardoor ze minder oog heeft voor anderen. En hoe vaak gebeurt ons allemaal niet dat we voor ‘onmogelijke keuzes’ staan, dilemma’s waarin geen enkele keuze volledig goed is? Het leven zit vol met verzachtende omstandigheden.

Het idee van de hel is misschien ook in het leven geroepen om zij die het juiste doen vaak een gevoel van genoegdoening nodig hebben: de slechte mensen worden gestraft, wraak! En ergens hoop je natuurlijk dat ze door hun eigen pijn eindelijk van hun fouten zullen leren. Maar als iemand op dat moment al veroordeeld is tot ‘levenslang’ in de hel, heb je daar niets meer aan. En vaak zijn er vriendelijkere manieren waardoor iemand tot inkeer kan komen.

Misschien denk je: Wat maakt het uit waarin je gelooft, als je het toch niet zeker weet? 

Veel mensen halen hun schouders erover op. Maar ergens heeft ieder mens toch één of een paar dominante ideeën over wat er na de dood is. En het maakt wel degelijk uit wat die zijn. Ze scheppen de ervaring van jouw leven op dit moment.

Een cliënte van me antwoordde ‘Ik geloof nergens in’ toen ik haar vroeg of ze ideeën had over wat er na de dood was. Haar dochter heeft zelfmoord gepleegd. Als ik haar vraag: ‘Stel je dochter zou kunnen zien hoe schuldig jij je voelt?’ heeft ze daar toch een antwoord op: ‘Ze zou het verschrikkelijk vinden.’ 

Dat kan aanleiding zijn het schuldgevoel los te laten maar het kan ook aanleiding zijn nog meer schuldgevoel te voelen (namelijk: schuldgevoel over het schuldgevoel). Het is daarom behulpzaam op te merken dat er een aanname onder zit: dat haar dochter in hetzelfde ego bewustzijn verkeert nu ze dood is als voordat ze stierf. 

Een New Age’er daarentegen zou bijvoorbeeld antwoorden: ‘Ze zou met heel veel compassie naar mijn verdriet en schuldgevoel kijken en me toewensen dat ik mag inzien dat ik geen schuld heb. Ze zou mij willen laten voelen dat ik een geweldige moeder ben geweest.’ Want de New Age’er gelooft dat de overledenen nu in een verruimd bewustzijn is waar zij geen Aardse pijnen meer ervaart en juist heel wijs is. 

En je dat voorstellen helpt om tot het inzicht te komen dat het schuldgevoel inderdaad losgelaten mag worden. En dat er ruimte mag komen voor acceptatie en liefde.

Er zijn trouwens ook heel veel mensen die geloven dat er niets is na de dood. 

Als agnost zou ik dat een net zo’n grove aanname willen noemen als geloven in hemel en hel, reïncarnatie of de spirit world. 

Maar laten we er even over verder denken. Dobber je dan rond in een oeverloos, zwart, deprimerend niets? Of is het juist een schitterende stilte en rust? 

Het probleem met de logica van dit standpunt is dat als er na de dood niets is, je hersenen en ‘dus’ je bewustzijn ermee ophouden, je dat dus ook niet meer kunt ervaren. Dus je hoeft er ook niet bang voor te zijn.

Terugkerend naar mijn agnostische visie. Ik weet het niet. Maar ik heb wel een aantal mogelijke, positieve scenario’s in mijn hoofd. En dat maakt de dood voor mij tot iets leuks en spannends.

In 2013 overleed er een vriend van me. Hij nam zijn eigen leven. Hij verlangde naar de dood, had er grootste spirituele ideeën over. Hij dacht dat het zalig zou zijn. Ik wens het hem toe, die zaligheid. En ik wens hem ook de rust en verlossing toe, want zijn leven was niet makkelijk. Maar ik weet ook wat een emotionele ravage het heeft achtergelaten voor zijn geliefden. Dus ik probeer zeker niemand aan te moedigen tot zelfmoord.

Suïcide is doorgaans een symptoom van een geestesziekte. Ook de zieke zelf wil vaak wel leven, als het maar niet zo’n lijdensweg hoefde te zijn. Met professionele hulp zijn er goede kansen om er weer bovenop te komen. Zelfs na een mislukte zelfmoordpoging worden er nog genoeg mensen weer beter en zijn dan uiteindelijk dankbaar voor deze ‘tweede kans’.

Ik waardeer mijn leven hier op Aarde, maar als het mijn tijd is, mag ik gaan ontdekken of er na dit leven iets komt. En wie weet ontdek ik dan wel eindelijk de antwoorden op mijn brandende vragen over God, het universum, het bestaan en de ziel.

Wat geloof jij over de dood?

En helpt dat je?

Zo niet, kan je eigenlijk wel weten dat het waar is wat je gelooft? 

Kan je ook een meer behulpzame visie vinden, die (ook) waar zou kunnen zijn?